24 June, 2015

انتخابات پارلمانی ترکیه؛ کردها میان بیم و امید

انتخابات پارلمانی ترکیه؛ کردها میان بیم و امید

در انتخابات پارلمانی ترکیه کردها شانس فرستادن ۵۸ نماینده به مجلس را دارند. حزب کرد دمکراتیک خلق​ها قادر است در توازن قدرت در پارلمان ترکیه نقش تعیین‌کننده​ای ایفا کند. اما اگر این حزب شکست بخورد چه اتفاقی خواهد افتاد؟
در انتخابات پارلمانی روز یکشنبه ترکیه (۱۷ خرداد/ ۷ژوئن) کارشناسان تردیدی ندارند که حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) و دو حزب مخالف جمهوری‌خواه خلق (CHP) و حرکت ملی (MHP) به پارلمان راه خواهند یافت. اما حزب دمکراتیک خلق​ها (HDP) که به عنوان حزب کردها شناخته می‌شود شانس گذر از حد نصاب ۱۰ درصدی پارلمان ترکیه را خواهد داشت؟
پیش از پاسخ به این پرسش، توضیح این مسئله ضروری است که حزب حاکم عدالت و توسعه برای یک پیروزی سرنوشت‌ساز مبارزه می​کند، تا بتواند قانون اساسی کشور را تغییر دهد و سیستم کنونی پارلمانی ترکیه را به سیستم ریاست جمهوری قوی تبدیل کند. برای این منطور حزب حاکم اردوغان باید ۳۳۰ کرسی پارلمان را بدست اورد. تا به‌‌حال بالاترین تعداد کرسی این حزب ۳۲۶ بوده است. بنابراین سرنوشت انتخابات کنونی به حد نصاب حزب دمکراتیک خلق‌ها بستگی دارد.
روزنامه زمان: اردوغان نه، دمیرتاش آری
خبرگزاری "دوغان" ترکیه از قول صلاح​الدین دمیرتاش، رئیس حزب دمکراتیک خلق​ها می​نویسد: «حزب دمکراتیک خلق​ها در صورت راهیابی به مجلس، روند دمکراتیزه شدن ترکیه را آغاز خواهد کرد. ما مجلس ترکیه را به یک محیط برادرانه تبدیل خواهیم کرد.»
اما در کارزار انتخاباتی لحن سران حزب حاکم برادرانه نیست. بشیر آتالای، سخنگوی حزب عدالت و توسعه اعتراض می​کند که "دمیرتاش تیتر روزنامه زمان است و احزاب مخالف قصد خلع سلاح دولت را دارند.» "زمان" همان روزنامه​ای است که مقامات آن را ارگان فتح​الله گولن، روحانی منتقد اردوغان خطاب می​کنند.
صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر حزب دمکراتیک خلق‌ها
صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر حزب دمکراتیک خلق‌ها
شاهین آلپای، مقاله​نویس این روزنامه صریحا درخواست می​کند، اگر کسی نمی خواهد دمکراسی در کشور به صفر برسد "به اردوغان نه، به دمیرتاش آری" بگوید.
اگر کردها رای نیاورند چه اتفاقی خواهد افتاد؟
رسانه​های ترکیه سناریوی شکست این حزب کرد را هم بررسی کرده‌اند. خبرگزاری "آناتولی" ترکیه از قول یالچین آکدوغان، معاون نخست وزیری ترکیه می​نویسد: «در صورت عدم کسب حد نصاب انتخابات توسط حزب دمکراتیک خلق​ها هیچ اتفاقی نخواهد افتاد. این جریانات در کوه​ها نتوانسته​اند دولت را به زانو درآورند، در شهرها نیز چنین توانایی نخواهند داشت.» وی حزب دمکراتیک خلق​ها و حزب کارگران کردستان (پ ک ک) را متهم کرده است که در مناطق کردنشین کشور باعث افزایش تنش شده‌اند.
در پاسخ به مقامات ترکیه، کردها هشدار دادند اگر حزب دمکراتیک خلق​ها نتواند حد نصاب انتخابات پارلمان ترکیه را به دست آورد حزب حاکم نهایتا دو هفته بعد از انتخابات در منطقه کردنشین ترکیه اعلام جنگ خواهد کرد.
درخواست کردهای ترکیه
کارشناسان از جمله احمد هاشمی، تحلیل​گر سیاسی مقیم ترکیه بر این باور هستند که به احتمال زیاد کردها که پیش​تر به عنوان نامزدهای مستقل وارد کارزارهای انتخاباتی می​شدند در این دور برای نخستین بار در تاریخ تاسیس جمهوری ترکیه در قالب حزبی به پارلمان این کشور راه پیدا خواهند کرد و این امر سرنوشت سیاسی و جهت​گیری آینده ترکیه را رقم خواهند زد.
اردوغان می‌گوید: پیروزی با ماست
اردوغان می‌گوید: پیروزی با ماست
احمد هاشمی، کارمند پیشین وزارت خارجه ایران به دویچه‌وله می​گوید: «اگر حزب دمکراتیک خلق​ها حد نصاب ۱۰ درصدی لازم را به‌دست آورد، مانعی برای اجرای برنامه​ها و بلندپروازی​های دولت اردوغان خواهد بود که در ظرف ۱۳ سال گذشته به عنوان دولتی تک‌حزبی و بلامنازع در قدرت بوده است. گذشتن کردها از این حد نصاب برای اردوغانی که قصد دارد با تغییر قانون اساسی و گذار از نظام پارلمانی کنونی٬ در راستای افزایش اختیارات خود٬ سیستم ریاست جمهوری قدرتمندی را روی کار بیاورد، مشکل ایجاد خواهد کرد و او را مجبور به تشکیل دولتی ائتلافی خواهد کرد.»
به گفته این کارشناس، حزب دمکراتیک خلق​ها خواستار آن است که هویت کردی بطور کامل به رسمیت شناخته شود و در قانون اساسی قید گردد که ترکیه متشکل از دو ملت عمده ترک و کرد و اقلیت‌های دیگر است. این حزب حتی ساختار سیاسی کشور ترکیه را که بیشتر منعکس​کننده ملتی عمدتا ترک است، مورد پرسش قرار داده​ و خواستار تغییر آن به کشور فدرال ترکیه و منطقه خودمختار کردستان است.
اما اگر کردها نتوانند آرای حد نصاب ۱۰ درصدی را بیاورند چه سناریویی پیش​بینی می​شود؟
به نظر آقای هاشمی، ممکن است در صورت شکست حزب دمکراتیک خلق​ها در به‌ دست آوردن حد نصاب لازم برای ورود به پارلمان٬ مناطق کردنشین ترکیه دچار آشوب و ناآرامی شده و "پ ک ک" درگیری​های نظامی خود را از سر بگیرد.
هاشمی اضافه می​کند: «حزب حاکم عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان٬ رئیس جمهوری کنونی ترکیه٬ امتیازاتی چون امکان دفاع متهم در دادگاه به زبان کردی و یا افزایش اختیارات شهرداری​های مناطق کردنشین را به کردها داده و تلویزیون ۲۴ ساعته تی ار تی ۶ به زبان کردی را تاسیس کرده است. با این وجود در این دور که اردوغان سودای افزایش اختیارات نهاد ریاست جمهوری را دارد در صورت شکست حزب کردی٬ محدودیت​ها بر کردها را افزایش خواهد داد. البته گذشتن از حد نصاب ۱۰ درصدی برای حزب دمکراتیک خلق​ها تقریبا قطعی به نظر می​رسد. زیرا در این دور٬ حزب دمکراتیک خلق ها علاوه بر رای کردها آرای غیر کردها، از جمله بخشی از علوی​ها، چپ​ها، لیبرال​ها و دیگر مخالفین اردوغان را هم با خود دارد.»
رای‌دهندگان ترک هم به حزب کردها رای می​دهند
محمد صالح خاتم، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسائل ترکیه از شهر استانبول هم به دویچه‌وله می​گوید اگر حزب کردها در این انتخابات ۱۰ درصد آرا را کسب کند صاحب ۵۸ نماینده در مجلس خواهد بود.
کردهای ترکیه آماده می‌شوند بیشترین نماینده را به پارلمان بفرستند
کردهای ترکیه آماده می‌شوند بیشترین نماینده را به پارلمان بفرستند
این کارشناس معتقد است در موفقیت یا عدم موفقیت حزب کردها بیشتر از آنکه کردها نقش داشته باشند اقشاری از ترک​ها نقش خواهند داشت، چرا که میزان آرای کردهای ترکیه به حزب دمکراتیک خلق​ها تا حدودی مشخص است و به نوعی این بار بخشی از رای‌دهندگان ترک هستند که در موفقیت یا عدم موفقیت این حزب تعیین‌کننده خواهند بود.
این کارشناس همچنین تاکید می​کند: «گروهی از مردم به‌ویژه در بین ترک​ها می​دانند حزب عدالت و توسعه را نمی​خواهند، اما نمی​دانند که چه جایگزینی را میخواهند و به نوعی میگویند "در هر شرایطی ما خواهان حزب عدالت و توسعه نیستیم" این گروه از ترک​ها که تعداد آنها ممکن است تعیین‌کننده ورود به پارلمان باشد با علم به اینکه کسب حد نصاب ۱۰ درصدی از سوی حزب دمکراتیک خلق​ها باعث کاهش شدید کرسی​های حزب عدالت و توسعه در مجلس خواهد شد به رای دادن به حزب کردها فکر می‌کنند.»
به گفته این کارشناس مقیم استانبول، در هر صورت چه حزب دمکراتیک خلق​ها در این انتخابات به پارلمان راه یابد و چه بیرون در​های پارلمان بماند، تاثیر منفی در حل مسئله کردها در ترکیه نخواهد داشت. با پیروزی قاطع حزب حاکم، اختیارات رئیس جمهور ترکیه افزایش خواهد یافت و تعدد مراکز تصمیم‌گیری را از میان خواهد برد و کردها مخاطب اصلی خود را باز خواهند یافت. اما اگر ۵۸ نماینده کرد مجوز ورود به پارلمان ترکیه را کسب کنند این پیروزی بزرگی در تاریخ کردهای ترکیه خواهد بود.

رای تعیین کننده کردها در انتخابات سراسری ترکیه

رای تعیین کننده کردها در انتخابات سراسری ترکیه

  • 4 ژوئن 2015 - 14 خرداد 1394
  •  
  •  اظهارنظر
روز یک شنبه پیش رو انتخابات سراسری دیگری در ترکیه برگزار می شود. این انتخابات که کردها در آن دارای نقشی تعیین کننده هستند از اهمیت زیادی برخوردار است. در این دوره انتخابات موضوعاتی را که چهار حزب عمده ترکیه به آنها پرداخته اند عبارتند از مسائل اقتصادی، تغییر قانون اساسی کنونی که میراث دوره کودتا در دهه ۸۰ میلادی است، تبدیل سیستم پارلمانی به ریاستی که مورد نظر اردوغان است و نهایتا چگونگی پیشبرد روند صلح با کردها. از جمله دلایل اهمیت این دور از انتخابات به این شرح است:
ساختار تک حزبی در خطر است
پس از ۱۳ سال حاکمیت بلامنازع حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری کنونی ترکیه، ساختار تک حزبی کنونی در این کشور در معرض خطر قرار گرفته است. برای نخستین بار از تاریخ تاسیس جمهوری نوین ترکیه، کردها در آستانه ورود به پارلمان ترکیه در قالب یک حزب هستند و این تحول احتمالی، بسیاری از معادلات ترکیه را برهم زده، بلندپروازی های اردوغان برای تقویت اختیارات سمت ریاست جمهوری را تحت الشعاع قرار داده و نهایتا نگرانی از قدرتیابی و جدایی طلبی کردها باعث تقویت ملی گرایی ترکی در قالب افزایش حمایت از حزب حرکت ملی شده است.
کردها حامیان دیروز اردوغان و مخالفان امروز او
null
در صورتیکه حزب دموکراتیک خلق ها که از ائتلاف کردها با سوسیالیست ها و لیبرال های ترکیه تشکیل شده بتواند حد نصاب ۱۰ درصدی لازم را برای ورود به پارلمان کسب کند حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان و احمد داوداغلو مجبور به تشکیل دولتی ائتلافی و پرداختن بیش از پیش به مطالبات کردها خواهد بود
ریاست جمهوری در ترکیه دارای جایگاهی تشریفاتی است و از رئیس جمهوری این کشور انتظار می رود از جهت گیری حزبی و جناحی خودداری کرده و از جایگاه خود به عنوان نیرویی تعادل بخش میان قوا استفاده کند. با این وجود، اردوغان در یک سنت شکنی آشکار خواستار تبدیل سیستم حکومتی ترکیه از پارلمانی به ریاستی و در نتیجه افزایش اختیارات خود به عنوان رئیس جمهور است.
برای نیل به این هدف اردوغان نیاز به کسب دستکم به ۳۳۰ کرسی پارلمان توسط حزب تحت مدیریت خود یعنی حزب عدالت و توسعه دارد ولی مشکل اینجا است که به دلیل تحولات سال گذشته و پیدایش گروه داعش در عراق و سوریه و حمایت ترکیه از جریانات تندرو در مقابل کردها در شمال سوریه و از جمله نبرد کوبانی، این حزب که در انتخابات قبلی بیش از نیمی از آرای کردها را با خود داشت بخش قابل توجهی از آرا را به حزب کرد دموکراتیک خلق واگذار کرده است.
انتخابات و آینده قانون اساسی
این انتخابات توان آن را دارد تا آینده قانون اساسی و به نحوی آینده کشور ترکیه را رقم بزند. وضعیت کردها در سیستم ترکیه، جایگاه مذهب در ساختار سیاسی این کشور و آینده جهت گیری سیاست خارجی ترکیه در قالب نزدیکی با کشورهای عرب خاورمیانه و یا غرب گرایی در چارچوب همگرایی بیشتر با اتحادیه اروپا تا حد زیادی به این انتخابات گره خورده است.
حزب کردی در راه پارلمان ترکیه
همانطور که در بالا اشاره شد برای نخستین بار در تاریخ تاسیس جمهوری ترکیه، کردها با حزب دموکراتیک خلق که از حمایت ترک های لیبرال و چپگرا هم برخوردار است این بار به احتمال زیاد این شانس را خواهند داشت تا با عبور از حد نصاب ۱۰ درصدی آرا، بتوانند بطور حزبی وارد پارلمان ترکیه شده و علاوه بر به خطر انداختن حاکمیت تک حزبی کنونی، در دولت بعدی ترکیه قدرت خود را به عنوان حزبی تعیین کننده به نمایش بگذارند. در صورتیکه بر طبق بسیاری از برآوردها، حزب دموکراتیک خلق بتواند با گذشتن از این حد نصاب، از حزبی محلی به حزبی سراسری تبدیل شود، حزب حاکم عدالت و توسعه مجبور به تشکیل دولتی ائتلافی در ترکیه خواهد شد.
null
حزب عدالت و توسعه در حال حاضر ۳۱۲ کرسی از ۵۵۰ کرسی کنونی پارلمان را در دست دارد و هر گونه نتیجه زیر ۴۰ درصدی برای این حزب به معنای شکست خواهد بود. دوام و بقای ساختار تک حزبی کنونی هم به معنای ثبات سیاسی و اقتصادی و در عین حال تشدید مخالفت با غرب و اسلام گرایی بیشتر در ترکیه خواهد بود.
حزب عدالت و توسعه در حال حاضر ۳۱۲ کرسی از ۵۵۰ کرسی پارلمان را در دست دارد و هر گونه نتیجه زیر ۴۰ درصدی برای این حزب به معنای شکست خواهد بود. دوام و بقای ساختار تک حزبی کنونی هم به معنای ثبات سیاسی و اقتصادی و در عین حال تشدید مخالفت با غرب و اسلام گرایی بیشتر در ترکیه خواهد بود.
به عبارت دیگر، در صورتیکه حزب دموکراتیک خلق که از ائتلاف کردها با سوسیالیست ها و لیبرال های ترکیه تشکیل شده بتواند حد نصاب ۱۰ درصدی لازم را برای ورود به پارلمان کسب کند حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان و احمد داوداغلو مجبور به تشکیل دولتی ائتلافی و پرداختن بیش از پیش به مطالبات کردها خواهد بود که هدف نهایی آنها فدرالیسم و خودمختاری مناطق کردنشین است.
_______________________________________________________
این انتخابات مسیر کلی آینده ترکیه را مشخص خواهد کرد: یا دولت حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان به سیاست های کنونی با شدت تمام ادامه خواهد داد و یا اینکه این انتخابات آغازی بر پایان دوران اردوغان در عرصه سیاسی ترکیه خواهد بود.
_______________________________________________________
در صورتیکه حزب کردی دموکراتیک خلق موفق به کسب حد نصاب نشود، بر اساس قانون انتخابات ترکیه از آنجایی که احزاب دیگر در مناطق کردنشین حضور فعالی ندارند کرسی های این حزب در این مناطق به حزب عدالت و توسعه تعلق پیدا خواهد کرد. در این صورت، دولت تک حزبی اردوغان با نفسی تازه خواهد توانست به تغییرات قانون اساسی رو بیاورد که البته در آن صورت، میزان آرایی که دو حزب اصلی مخالف یعنی حزب جمهوری خواه خلق و حزب حرکت ملی بدست آورده اند در جهت گیری سیاست های آینده ترکیه تاثیرگذار خواهد بود.
به هر روی، هنوز برای اظهارنظر درباره ترکیب پارلمان و ساختار آینده دولت ترکیه زود است ولی بی تردید ترکیه یکی از مهم ترین و تعیین کننده ترین انتخابات خود در بیش از یک دهه اخیر را تجربه می کند. این انتخابات مسیر کلی آینده ترکیه را مشخص خواهد کرد: یا دولت حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان به سیاست های کنونی با شدت بیشتر تمام ادامه خواهد داد و یا اینکه این انتخابات آغازی بر پایان دوران اردوغان در عرصه سیاسی ترکیه خواهد بود.